Temminck's Gallus giganteus; a gigantic obstacle to Darwin's theory of domesticated fowl origin?

Auteurs: Hein van Grouw & Wim Dekkers

Sleutelwoorden: jagohoen, Gallus giganteus, Temminck, Darwin, Blyth.

Nederlandstalige samenvatting

In 1813 beschrijft Temminck een "nieuwe" wilde kamhoendersoort, gebaseerd op een enkele poot: Gallus giganteus. Hij nam aan dat deze soort de stamouder van meerdere grote gedomesticeerde kippenrassen was en geloofde dat ze een van de zes wilde stamvormen was van het gedomesticeerd hoen. Temminck's hypothese werd verworpen door Blyth die aannam dat het rode kamhoen Gallus gallus de enige stamvorm is. De komst van meerdere erg grote Aziatische hoenderrassen naar Groot-Brittannië halverwege de 19de eeuw leidde tot de speculatie dat Temminck's G.giganteus mogelijk een wilde stamvorm was. Darwin, die het initieel met Blyth eens was, noteerde meerdere eigenaardigheden bij de Cochin, een groot Aziatisch ras, waarvan hij concludeerde dat ze mogelijk niet ontstaan waren door selectief fokken en vroeg zich daardoor af of G.giganteus als voorouder betrokken kon zijn. Temminck's reuzenhoen blijkt voor Darwin een significante horde in zijn poging een enkele stamouderorigine voor de gedomesticeerde hoenders te bewijzen.

"Mijn werkelijk vastbesloten opinie is dat het nutteloos is de wildvorm van G.giganteus te zoeken." (Brief van Blyth aan Darwin, 1856).

"We hebben niet zo'n goed bewijs bij hoenders zoals bij duiven, dat alle rassen afstammen van een enkele primitieve stamvorm" (Darwin 1968: 239).

Halverwege de 19de eeuw, aangespoord door de komst van erg grote hoenderrassen naar Groot-Brittannië, ontstond een verhit debat of het gedomesticeerde hoen een polyfyletische origine (afkomstig van meerdere soorten wilde stamouders) of een monofyletische origine (afkomstig van een enkele wilde stamvorm) heeft. Initieel werd de eerste hypothese algemeen geaccepteerd, maar Darwin (1859) steunde in zijn 'Origin of Species' een monofyletische origine zoals Blyth (1847).

Als resultaat van de opening van extra havens in het Verre Oosten aan het einde van de eerste Opiumoorlog (1839-1842) bereikte toendertijds een aantal grote exotisch lijkende hoenderrassen Groot-Brittannië. Na het bestuderen van meerdere van deze grote rassen (sommige skeletten van de relevante soorten zijn nog steeds present in de vogelcollectie van het Natural History Museum in Tring) begon Darwin te twijfelen aan zijn eerste mening van een enkele stamvorm. Omdat hij eerder het idee van een monofyletische oorsprong had verdedigd, ter ondersteuning van zijn theorie van natuurlijke selectie (1859), trachtte hij die hypothese te testen door het bestaan van andere mogelijke voorouders, vermeld door vroegere onderzoekers, te ontkrachten. Temminck's Reuzenhoen was hierbij een van Darwin's obstakels.

Referentie: Grouw, Hein van & Dekkers, Wim (2020). Temminck's Gallus giganteus; a gigantic obstacle to Darwin's theory of domesticated fowl origin? Bulletin of the British Ornithologists' Club (Londen), 140 (3), 321-334.

Naar het artikel: Grouw, Hein van & Dekkers, Wim (2020). Temminck's Gallus giganteus; a gigantic obstacle to Darwin's theory of domesticated fowl origin? Bulletin of the British Ornithologists' Club (Londen), 140 (3), 321-334. (BioOne)